Ngày 29/10 và 2/11 vừa qua, tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phục vụ Cộng đồng (CSIP) cùng với Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) và các đối tác tổ chức Hội thảo “Doanh nghiệp xã hội – Chính sách và Thực thi” nhằm cung cấp các thông tin mới nhất về các quy định của phát luật về doanh nghiệp xã hội (DNXH), tạo cơ hội trao đổi về những thuận lợi và thách thức trong quá trình thi hành Luật, qui trình đăng ký thành lập DNXH và các vấn đề liên quan khác với các chuyên gia đến từ Viện nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương CIEM và văn phòng luật sư NHQuang&Cộng sự. Hội thảo là một hoạt động của Diễn đàn Đối tác Phát triển Việt Nam (VPDF)
Từ năm 2011, Viện Nghiên cứu quản lý trung ương (CIEM), Hội đồng Anh Việt Nam và Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phục vụ cộng đồng (CSIP) đã phối hợp triển khai nhiều hoạt động chiến lược liên quan đến vận động chính sách để xây dựng chính sách thuận lợi hỗ trợ cho các DNXH tại Việt Nam bao gồm:
- Nghiên cứu vận động chính sách (được thực hiện từ năm 2011)
- Nghiên cứu học hỏi mô hình pháp lí hỗ trợ DNXH của các nước trên thế giới,
- Tham vấn chinh sách với các bên liên quan, đặc biệt là tham vấn các DNXH
- Soạn thảo luật và nghị định trình Quốc hội và chính phủ thông qua luật và nghị định.
Vì vậy, sau khi khái niệm DNXH được chính thức đưa vào Luật doanh nghiệp sửa đổi, tháng 11 năm 2014, đây thực sự là một dấu mốc đáng ghi nhận trong chặng đường xây dựng hành lang pháp lý hoàn thiện và thuận lợi cho sự phát triển của các DNXH.
Trong buổi hội thảo, Ông Phan Đức Hiếu, Trưởng ban môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) đã trình bày về 7 điều khoản liên quan đến DNXH của Nghị định 96/2015/NĐ-CP ban hành ngày 19/10/2015, bao gồm 4 nội dung cơ bản:
- Đăng ký thành lập
- Chuyển đổi, tổ chức lại
- Chính sách thúc đẩy
- Theo dõi, giám sát
Ông Hiếu chỉ rõ: DNXH và doanh nghiệp thông thường giống nhau ở điểm: đều được tổ chức hoạt động dưới 4 loại hình doanh nghiệp: cổ phần, TNHH, DNTN, Công ty hợp danh, đều phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về thuế và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu một doanh nghiệp thông thường, mục tiêu cuối cùng là lợi nhuận thì một DNXH thực hiện mục tiêu tối cao là phát triển xã hội hay bảo vệ môi trường thông qua việc sử dụng phương thức hoạt động như một doanh nghiệp. Theo quy định của điều 10 Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2014, DNXH phải sử dụng ít nhất 51% tổng lợi nhuận hằng năm của doanh nghiệp để tái đầu tư nhằm thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường như đã đăng ký.
Bên cạnh các quy định về đăng ký thành lập DNXH; công khai và chấm dứt cam kết thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường; chuyển đổi; chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, giải thể đối với doanh nghiệp xã hội…, một điểm đáng chú ý là: DNXH được phép nhận viện trợ phi chính phủ nước ngoài và các nguồn tài trợ khác bằng tài sản, tài chính hoặc hỗ trợ kỹ thuật từ các cá nhân, cơ quan, tổ chức khác để thực hiện mục tiêu giải quyết vấn đề xã hội, môi trường. Đây là điểm nút quan trọng, tháo gỡ về mặt cơ chế để huy động nguồn lực, cho phép DNXH trở thành một đối tượng có thể góp phần cùng với nhà nước giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường nhức nhối hiện tại.
Download bài trình bày của ông Phan Đức Hiếu tại đây
Tại phần 2 của hội thảo, đại diện Công ty Luật NHQuang và Cộng sự đưa ra các hướng dẫn cụ thể trong việc đăng ký, chuyển đổi thành DNXH và các hỗ trợ của NHQuang và Cộng sự đối với 5 DNXH thành lập trong tháng 11. Trong quá trình hỗ trợ 5 DNXH chuẩn bị hồ sơ và thủ tục cần thiết cho việc thành lập mới, CSIP cùng với nhóm xây dựng và tham vấn chính sách sẽ tiếp tục tìm kiếm các vấn đề phát sinh trong quá trình đăng ký thành lập DXNH và phản ánh, điều chỉnh nhằm dần dần tháo gỡ các rào cản, tạo điều kiện phát triển thực sự cho các DNXH.
Click vào đây để tìm hiểu cụ thể các hỗ trợ của Văn phòng luật sư NHQuang&Cộng sự
Người tham dự hội thảo cũng đặt nhiều câu hỏi liên quan đến chính sách ưu đãi về thuế với DNXH. Theo ông Hiếu, việc miễn thuế với phần lợi nhuận được tái đầu tư của doanh nghiệp xã hội và các khoản tài trợ từ doanh nghiệp cho các doanh nghiệp xã hội phải được ghi nhận là khoản giảm trong chi phí và được nhắc đến trong dự thảo của Nghị định. Tuy nhiên, những ưu đãi này sẽ gây ra mâu thuẫn với luật quản lý thuế hiện hành vì vậy cuối cùng đã được loại bỏ khỏi Nghị định chính thức. Vì vậy, Luật quản lý thuế nên được chỉnh sửa theo cho phù hợp trong tương lai.
Thúc đẩy phát triển DNXH không phải là vai trò duy nhất của Luật Doanh nghiệp. Vai trò lớn hơn chính là tạo ra một hệ sinh thái lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất cho DNXH như: phát triển thị trường đầu tư xã hội năng động, hỗ trợ từ nguồn tài trợ Quốc tế, sự tham gia của những nhà cung cấp dịch vụ thích hợp dành cho DNXH, thái độ tích cực và thói quen tiêu dùng của công chúng, chính sách hỗ trợ từ chính phủ cho hoạt động giải quyết vấn đề xã hội, môi trường…
CSIP rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, chia sẻ, đóng góp ý kiến để tiếp tục sự nghiệp xây dựng một Việt nam công bằng thịnh vượng nhờ những sáng kiến xã hội và doanh nghiệp xã hội được hỗ trợ xứng đáng.
CSIP, 6/11/2015